Nigeria na AI: Mapambano ya Lugha za Kiafrika katika Ulimwengu wa Kidijitali
Nigeria inakabiliwa na changamoto kubwa katika ulimwengu wa AI kutokana na kutotambulika kwa lugha zake za asili. Watafiti wa Nigeria wanajitahidi kukusanya data ya sauti katika lugha za kienyeji ili kuhakikisha teknolojia ya AI inazingatia utajiri wa lugha za Kiafrika.
Watafiti wa Nigeria wakikusanya data ya sauti katika lugha za kienyeji
Utajiri wa Lugha Nigeria, Umaskini wa Kidijitali
Nigeria ni jitu, si kwa idadi ya watu tu bali pia kwa utajiri wa kitamaduni. Ina zaidi ya watu milioni 200 na lugha zaidi ya 500. Hata hivyo, katika ulimwengu wa kidijitali, Yoruba, Hausa na Igbo hazionekani. Katika data inayotumika kuendesha AI, Kiingereza kinatawala.
Ili kubadilisha hali hii, watafiti wa Nigeria wamejiunga na mpango wa African Next Voices. Lengo lao ni kurekodi na kuhifadhi maelfu ya masaa ya mazungumzo katika lugha za kienyeji. Katika miaka miwili tu, zaidi ya masaa 9,000 yamekusanywa, mengi yakiwa katika Kihausa na Kiyoruba.
Matumizi Halisi, Lakini bado ni Madogo
Changamoto kwa Nigeria si nadharia tu. Ni za kijamii na kiuchumi. Ukosefu wa huduma za kidijitali katika lugha za kienyeji unawatenga mamilioni ya raia. Vijijini, kutokuwa na Kiingereza mara nyingi kunamaanisha kutengwa na huduma za benki, taarifa za afya, au hata msaada wa serikali.
Kampuni ya Lelapa AI kutoka Afrika Kusini, inayofanya kazi pia Nigeria, inaunda zana zinazowapa benki na makampuni ya simu uwezo wa kuwasiliana kwa Kihausa au Kiyoruba.
Changamoto za Kimfumo Nigeria Haiwezi Kupuuza
Ukweli ni mgumu. Nigeria, licha ya nguvu zake za kidemografia na kitamaduni, bado ni mtazamaji katika mbio zinazoendelea mahali pengine. Marekani, China, na hata India zinatumia mabilioni katika AI. Nigeria, kwa upande mwingine, inategemea ufadhili wa kigeni.
Kila saa ya mazungumzo ya Kiyoruba au Kihausa yanayorekodiwa ni hatua ya kupinga kufutika kwa kidijitali. Kila programu inayojibu kwa lugha ya kienyeji inarudisha uwezo kwa watu waliowekwa pembeni na utawala wa Kiingereza.
Swali la msingi ni: Je, Nigeria inataka kubaki mtumiaji tu wa teknolojia za kigeni? Au itathubutu kuwa muundaji - ikichonga njia yake katika akili bandia, katika lugha zake, kwa masharti yake?
Amani Mshana
Amani Mshana ni mwandishi wa habari mwenye msimamo imara kuhusu uwajibikaji wa viongozi na maendeleo ya kizalendo.